Osoby uczulone na jad owadów błonkoskrzydłych (osa, szerszeń, pszczoła miodna, klecanka) latem unikają przebywania na świeżym powietrzu, gdyż obawiają się użądlenia owadów. Objawy alergii na jad owadów z rodziny Hymenoptera bywają różnorakie. Najczęściej objawia się świądem, wysypką i złym samopoczuciem. W skrajnych przypadkach alergia może prowadzić do wstrząsu anafilaktycznego. Zgony z powodu wstrząsu anafilaktycznego zdarzają się dość rzadko.
Szacuje się, że około 5-7% populacji cierpi z powodu alergii na jad pszczół, szerszeni i os. W przypadku pszczelarzy liczba ta wynosi blisko 32%. Obok jadów osowatych uczula głównie jad pszczół, a zwłaszcza pszczoły miodowej. Poznaj objawy i metody leczenia alergii na jad pszczeli.
Przyczyny alergii na jad pszczoły
Pszczoły po użądleniu pozostawiają w skórze człowieka żądło, zawierające woreczek z jadem. Żądło w ciągu minuty coraz głębiej się wbija w skórę, wstrzykując jad. Alergeny pszczół zawierają białka, które powodują ból i obrzęk w miejscu użądlenia nawet wtedy, kiedy osoba nie jest uczulona na jad pszczeli. U osób uczulonych na jad pszczeli, użądlenie owada powoduje reakcje alergiczne po tym, jak przeciwciała połączą się z alergenem, który dostał się do organizmu.
Nie każdy z nas jest uczulony na jad owadów. Jeżeli w organizmie człowieka znajdują się przeciwciała zwane immunoglobulinami E (IgE), to na pewno pojawi się uczulenie. IgE to białka, które organizm produkuje przeciwko konkretnemu antygenowi, aby go rozpoznać i zneutralizować. W odpowiedzi na użądlenie organizm wytwarza odpowiednią ilość przeciwciał IgE, które powodują niewłaściwą odpowiedź układu immunologicznego w postaci pokrzywki, obrzęku, duszności.
Uczulenie na jad pszczeli – objawy
Objawy i reakcje alergiczne po użądleniu przez pszczołę dzielimy następująco:
- łagodna reakcja miejscowa. Po użądleniu pojawia się obrzęk, rumień i ból. Objawy trwają z reguły krótko (od kilku minut do kilku godzin);
- duża reakcja miejscowa. Typowe objawy: bolesność, zaczerwienienie i obrzęk o średnicy powyżej 10 cm, trwający dłużej niż 24 godziny w miejscu użądlenia. Nasilający się obrzęk pojawia się po 6-12 godzinach od użądlenia i osiąga największe rozmiary po 24-48 godzinach;
- Ciężkie reakcje systemowe zwiększają ryzyko wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego po użądleniu, który stanowi stan bezpośredniego zagrożenia życia i wymaga szybkiego działania skierowanego na ratowanie życia. Najczęstsze objawy wstrząsu anafilaktycznego: świąd skóry, rumień, obrzęk warg i języka, blada skóra, nudności, wymioty, biegunka, bóle brzucha, duszność, utrata przytomności.
Leczenie alergii na jad pszczeli
Leczenie zależy od stopnia nasilenia objawów oraz reakcji alergicznych. W przypadku łagodnej, normalnej reakcji miejscowej należy jak najszybciej usunąć żądło, nałożyć opaskę uciskową i zadbać o okład z lodu. Konieczne jest również stosowanie leków przeciwhistaminowych i kortykosteroidów. Łagodne objawy nie wymagają leczenia szpitalnego. Objawy zwykle ustępują w ciągu kilku dni po wystąpieniu.
Jeżeli pacjent ma ciężką reakcję alergiczną po użądleniu, to wymaga natychmiastowego podania adrenaliny, aby zmniejszyć objawy wstrząsu anafilaktycznego. Na oddziale ratunkowym pacjent prawdopodobnie otrzyma tlen. Często przetacza się też dożylnie płyny, aby uniknąć nadmiernego spadku ciśnienia tętniczego. Wstępne postępowanie wymaga ułożenia chorego na plecach z uniesionymi do góry nogami. Ma ono na celu poprawę krążenia oraz zapobieganie upadkowi w razie zawrotów głowy.
Immunoterapia alergenowa
Odczulanie, inaczej immunoterapia alergenowa to leczenie przyczynowe, polegające na systematycznym podawaniu odpowiednich dawek alergenu, by przywrócić organizmowi tolerancję na alergeny. Decyzję o rozpoczęciu immunoterapii podejmuje alergolog po przeprowadzeniu odpowiednich testów.
Środki ostrożności, które powinny zachować osoby uczulone na jad pszczeli
- unikanie kwiatowych perfum oraz zakładania ubrań w intensywnych kolorach
- zachowanie ostrożności przy jedzeniu na świeżym powietrzu, szczególnie słodyczy i lodów
- nie pić z butelek czy puszek, które są nieprzezroczyste i nie widać w nich płynu
- zrezygnować z noszenia sandałów
- pamiętać o zamykaniu okien podczas jazdy samochodem
- jeżeli widzisz pszczołę, zachowaj spokój i nie machaj rękami, ponieważ gwałtowne ruchy skłaniają owada do ataku.
Reasumując, można powiedzieć, że u większości osób, uczulonych na jad pszczeli występują łagodne objawy alergicznej reakcji miejscowej. Wstrząs anafilaktyczny występuje w rzadkich przypadkach i potrzebuje natychmiastowej pomocy lekarskiej. W przeciwnym razie może dojść do śmierci chorego.
