Ból jest nieprzyjemnym doznaniem, które spotyka nas w różnych okolicznościach. Wiąże się on głównie z uszkodzeniem tkanki. Jest sygnałem ostrzegawczym, który informuje nas, że dzieje się coś złego.
Ból odczuwasz wtedy, gdy sygnał przechodzi przez włókna nerwowe do mózgu i daje nam ostrzeżenie. Może być różnie umiejscowiony, a także jego intensywność może być różna. Może być on krótki, jak również przewlekły. Ból może być bardzo lekki, ale również bardzo dotkliwy (np. podczas choroby nowotworowej lub, gdy ulegniemy poważnemu wypadkowi). Każda osoba ma inny próg bólu, więc różnie go odczuwa.
W artykule przyjrzymy się rodzajom bólu, przyczynie jego powstania oraz możliwościom leczenia.
Ból – przyczyny
Jak wspomniałam wyżej, może mieć on różne natężenie, ale także różną przyczynę. Ból odczuwamy wówczas, gdy komórki, zwane nocyceptorami (receptory bólu) wykrywają uszkodzenie tkanki i dają sygnał mózgowi. Ma to na celu szybkie wyeliminowanie czynnika bólu i dalszego uszkodzenia tkanek (np. podczas oparzenia, automatycznie odsuwamy rękę).
Mózg w takiej sytuacji wyzwala również dopaminę, która ma na celu poprawę naszego samopoczucia, a tym samym zmniejszyć nieprzyjemne uczucie bólu.
Rodzaje bólu
Może być ostry, łagodny, przewlekły.
Ból łagodny daje delikatne oznaki Mówimy wtedy, że np. „ćmi nas głowa”. Nie przeszkadza on w normalnym funkcjonowaniu. Zwykle po zażyciu jednej tabletki środka przeciwbólowego szybko mija.
Ostry ból jest zwykle intensywny i trwa krótko. Organizm ostrzega osobę o miejscowym uszkodzeniu tkanki. Leczenie przyczyny usuwa również odczucie bólu. Ten rodzaj bólu daje znać organizmowi, że coś się dzieje, a organizm często reaguje przyspieszonym biciem serca i szybszym oddechem.
Ból ostry dzieli się na kilka rodzai. Wyróżniamy tutaj ból:
- somatyczny – występuje na powierzchni skóry i w tkankach miękkich tuż pod skórą;
- trzewny – pochodzi z narządów wewnętrznych;
- ukierunkowany – jest odczuwany w innym miejscu, niż wystąpiło uszkodzenie, na przykład odczuwamy ból barku podczas zawału serca;
Ból przewlekły – trwa dłużej niż ostry i często wymaga długiego leczenia. Przewlekły ból może być łagodny lub ciężki. Może być ciągły, na przykład podczas zapalenia stawów, lub być przerywany, jak w przypadku migreny.
Rodzaje bólu – fachowe nazwy
Odczucie bólowe można również opisać bardziej fachowo. I tak rozróżniamy ból:
- neuropatyczny – pojawia się podczas uszkodzenia nerwów obwodowych, łączących mózg i rdzeń kręgowy z resztą ciała (np. porażenie prądem);
- fantomowy – spotykany podczas amputacji kończyny;
- ośrodkowy – często występuje podczas zawału, guzów, zwyrodnienia stawów, krwawienia;
Umiejętność opisania bólu, ułatwia pracę lekarzowi oraz szybszą diagnozę, w z związku z tym szybszą pomoc dla nas.
Ból i diagnoza
Dokładny opis bólu pomoże lekarzowi w prawidłowej diagnozie. Aby pomóc Wam w opisywaniu odczucia bólowego poniżej mała ściągawka. Opisując go, zwróć uwagę na takie elementy jak:
- charakter bólu – pieczenie, kłucie, pulsowanie;
- miejsce bólu – spróbuj najdokładniej wskazać miejsce bólu i czy na przykład promieniuje na inne części ciała;
- nasilenie bólu – czy jest łagodny, czy duży, czy jest cały czas, czy może pojawia się od czasu do czasu (jak tak to kiedy, może po wykonaniu np. skrętu ciała, schylaniu);
- jak wpływa na codzienne funkcjonowanie.
Pomiar bólu
Możemy go opisać w skali od 0 do 10, gdzie 0 oznacza brak bólu, a 10 to najgorszy ból, jaki możemy sobie wyobrazić. Jest to przydatne na przykład do badania przebiegu bólu, czy nasila się, cze środki przeciwbólowe działają.
Niektóre choroby wykluczają możliwość dokładnego opisu bólu. Ma to miejsce u osób z upośledzeniami, autyzmem, chorobą Downa. Lekarze wówczas obserwują zachowanie chorego, które obejmuje:
- niepokój
- płacz
- grymas na twarzy
- jęki
- problemy ze snem
- brak apetytu
- przyjmowanie konkretnej pozycji ciała.
Ciekawostka
Według badań stwierdzono, że osoby czarnoskóre odczuwają ból inaczej. Mają oni bowiem grubszą skórę i mniej wrażliwe zakończenia nerwowe od białej rasy. Dlatego też próg bólu u nich jest większy.
Leczenie
Leczenie bólu zależy od jego nasilenia, miejsca wystąpienia, ogólnego stanu zdrowia osoby chorej, wieku.
O ile leczenie łagodnego bólu niekiedy nie wymaga nawet podania leków, o tyle leczenie dużego bólu wymaga leczenia środkami przeciwbólowymi. Ból, który często nas spotyka taki ja jak ból głowy, stawów, mięśni, bóle menstruacyjne czy brzucha, z łatwością powinniśmy wyleczyć środkami dostępnymi w każdej aptece bez recepty.
Należą tu leki, posiadające w swoim składzie paracetomol, ibuprofen, kwas acetylosalicylowy.
W zależności od przyczyny możemy również ból leczyć antybiotykami, jeśli powodem jest zakażenie bakteryjne.
Silniejsze bóle jak nap przykład ból zęba można złagodzić lekami silniejszymi zawierającymi mieszankę różnych substancji.
W przypadku silnych bóli, na przykład nowotworowych czy po ciężkich wypadkach stosuje się silniejsze środki, na przykład morfinę.
Akupunktura również jest wybierana, jako metoda walki z bólem.
W stanach łagodnych można wykorzystać również medycynę ludową. Roślinami o działaniu przeciwbólowym są na przykład aloes, imbir, kurkuma, goździki.